Wat onderzoekt GoedeWaar.nl? Wat is duurzaamheid?

GoedeWaar.nl onderzoekt de duurzaamheid van consumentenproducten, in de hele productie-keten, dus van boer tot winkelstraat. 
Het onderzoek is gebaseerd op internationaal erkende normen en verdragen op het gebied van duurzaamheid zoals:
• de arbeidsnormen van de ILO;
• de milieunormen van ‘Rio’;
• de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens;
• de ISO 26000 standaard;
• het Global Reporting Initiative (GRI);
• en de OESO richtlijnen voor multinationals.
Een overzicht van deze en andere relevante bronnen is hier te vinden.

De meeste producten belanden in ons winkelwagentje nadat ze een verre reis hebben afgelegd. Sommige producten of ingrediënten komen van de andere kant van de planeet. Op boerderijen in verre landen spelen vaak bekende problemen zoals kinderarbeid en watervervuiling. In fabrieken worden werknemers soms niet goed behandeld en op het moment van export wordt nogal eens belasting ontdoken.
Drie soorten duurzaamheid
Er zijn vele manieren om de lange lijst van onderwerpen te groeperen. GoedeWaar.nl heeft gekozen voor de volgende opdeling:
• People: sociale duurzaamheid, zoals terugdringen van kinderarbeid, en het voorkomen van onderbetaling en extreme overuren.
• Planet: ecologische duurzaamheid, inclusief dierenwelzijn en gentech;
• Profit: economische duurzaamheid, denk hierbij aan een eerlijke prijs voor de boer en het voorkomen van belastingontduiking (Let op! Helaas hoor je steeds vaker dat ‘profit’ zou gaan over de financiële gezondheid van een (westerse) bedrijf, de sterkere partijen in de productie-keten, zoals de multinationals met een sterke onderhandelingspositie  Maar het hoort te gaan over, bijvoorbeeld, inkomsten van de boer en belastingontduiking door de internationale handel.
Bij haar onderzoek gebruikt GoedeWaar.nl een vragenlijst. In deze vragenlijst wordt gekeken naar de duurzaamheidprestaties en vooruitgang, als ook de wijze waarop de geclaimde duurzaamheidsprestaties worden gewaarborgd.
De onderwerpen op gebied van mens-, dier- en milieuvriendelijke produceren, die GoedeWaar.nl onderzoekt zijn de volgende:
Mens-, dier- en milieuvriendelijkheid
Wat zijn mens-, dier- en milieuvriendelijke producten volgens GoedeWaar.nl?

GoedeWaar.nl kijkt hierbij naar de duurzaamheids-‘voetafdruk’ van een product in het hele productieproces / de hele productieketen. Onder dit productieproces wordt het gehele traject verstaan, van de teelt/winning van grondstoffen tot en met de verkoop en marketing van het product, dus tot (maar niet tot en met!) het moment dat de klant het product consumeert.
In de tweede plaats slaat mens-, dier- en milieuvriendelijkheid op het eindproduct nádat het is geconsumeerd. Voorbeelden zijn sommige soorten wegwerpverpakkingen (plastic halve-literflesjes voor frisdranken).
Deze criteria baseert GoedeWaar.nl op internationale verdragen. Die criteria stellen GoedeWaar.nl in staat om bedrijven en producten een plek te geven op de schaal van mens-, dier- en milieuvriendelijkheid.
GoedeWaar.nl informeert de consument en laat de keuze vervolgens aan de consument over, dit geldt ook voor de eventuele keuze om te consuminderen.
De meetlat van GoedeWaar.nl
Bij het beoordelen van de mate van mens-, dier- en milieuvriendelijkheid van het productieproces en het eindproduct hanteert GoedeWaar.nl steeds dezelfde objectieve, algemene meetlat. Voor elk afzonderlijk productonderzoek worden voor de verschillende criteria concrete indicatoren vastgesteld. Ook gedragscodes en keurmerken kunnen aanwijzingen zijn voor de mate van mens-, dier- en milieuvriendelijkheid van producten. De meetlat is:
• …bestemd voor het beoordelen van producten. GoedeWaar.nl wil de consument een zo concreet mogelijk handelingsperspectief bieden; informatie over specifieke producten is daarbij geschikter dan informatie over bedrijven in hun totaliteit. Het spreekt overigens vanzelf dat GoedeWaar.nl zich voor een adequate productvergelijking ook zal verdiepen in het bedrijf achter dat product. De “slechte” producten die een bedrijf maakt, beïnvloeden de beoordeling van de “goede” slechts indirect. GoedeWaar.nl beoordeelt ieder product op zijn eigen mérites. Wanneer een “gangbaar” bedrijf een of enkele duurzaam gemaakte producten op de markt brengt, zal GoedeWaar.nl deze producten welwillend beoordelen. Maar GoedeWaar.nl zal niet schromen om slechte praktijken bij andere producten van diezelfde fabrikant te vermelden;
• …in eerste instantie bedoeld om relatief grote misstanden op het gebied van mens-, dier- en milieuvriendelijkheid zichtbaar te maken. De meetlat is dus vrij grofmazig. Hij is geschikt voor het maken van een globale indeling van producten en niet om nauwkeurige puntenscores te geven.
• …gebaseerd op het MVO-referentiekader van het Platform Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, waaraan een groot aantal NGO’s, waaronder GoedeWaar.nl, deelneemt;
• …publieksvriendelijk geformuleerd. Duurzaamheid is een vakterm voor mens-, dier- en milieuvriendelijkheid. Van deze “drieëenheid” is uitgegaan.
De 9 criteria van de meetlat
Mensvriendelijkheid
1. De mate waarin het bedrijf dat het product heeft gemaakt binnen het domein van zijn activiteiten en invloed internationaal erkende mensenrechten naleeft en bevordert. De mensenrechten zijn vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (VN, 1948).
2. De mate waarin het bedrijf bij het maken van het product rekening houdt met de fundamentele arbeidsrechten van werknemers. Het gaat hier om de acht fundamentele arbeidsrechten die zijn vastgelegd in diverse conventies van de International Labour Organisation en in de Tripartite Declaration of Principles Concerning Multinational Enterprises and Social Policy (ILO, 1976):

a. Vrijheid van vakvereniging en het recht op collectieve onderhandelingen;
b. Verbod op dwangarbeid;
c. Verbod op kinderarbeid;
d. Verbod op discriminatie met betrekking tot werk en beroep;
e. Het recht op arbeidszekerheid;
f. Het recht op een leefbaar loon;
g. Het recht op veilige en gezonde werkomstandigheden;
h. Het in acht nemen van het maximale aantal werkuren.
3. De mate waarin het bedrijf zich bij het maken van het product inspant voor eerlijke handel met de toeleveranciers (bijvoorbeeld primaire producenten, leveranciers van half- of eindfabrikaten). Bepalend is hier de mate waarin het bedrijf in kwestie zijn handelspartners een eerlijke prijs, een meerprijs, voorfinanciering, langetermijnafnamegaranties en/of exportkansen biedt. Het gaat hier vaak (maar niet altijd) om toeleveranciers in lage-lonenlanden, van primaire producenten en grondstoffenleveranciers (bijv. boeren) tot bedrijven die een compleet eindproduct leveren (zoals sommige kledingateliers).

Diervriendelijkheid
4. De mate waarin het bedrijf bij het maken van het product rekening houdt met het welzijn van dieren. Een dier heeft de volgende fundamentele rechten:
a. Het recht op fysieke integriteit (er dienen grenzen te zijn aan productiegericht fokken en genetische manipulatie van dieren sluiten wij uit); hieronder valt ook het recht op een min of meer gezonde, natuurlijke groei;
b. Het recht op een relatief gezonde en stressarme omgeving (dus geen lange transporten en voldoende leefruimte voor het dier);
c. Het recht zijn natuurlijk gedrag te kunnen ontplooien/zijn natuurlijke instincten te kunnen volgen;
d. Het recht op voedsel dat bij de diersoort past (dus geen dierlijk voedsel voor planteneters, geen ongezonde toevoegingen enz. en in zijn algemeenheid geen voedsel met genetisch gemanipuleerde organismen);
e. Het recht op een leven met zo min mogelijk pijn en het recht op een snelle en zoveel mogelijk pijnloze dood.

Daarnaast speelt ook de mate waarin het maken van onbedoelde slachtoffers onder dieren wordt vermeden of voorkomen een rol (bijvoorbeeld bij sommige soorten visvangst, waar bijvoorbeeld dolfijnen en albatrossen onder te lijden hebben). Hierbij is het dierenleed bepalend, omdat bijvangsten voor zover ze schadelijk zijn voor natuurwaarden, biodiversiteit of ecosystemen ook al aan de hand van het criterium milieuvriendelijkheid kunnen worden getoetst.

Milieuvriendelijkheid
5. De mate waarin het bedrijf bij het maken van het product rekening houdt met de gevolgen van zijn activiteiten voor het milieu: lucht, water, bodem, klimaat, biodiversiteit en gezondheid. GoedeWaar.nl houdt bij het bepalen van de mate van milieuvriendelijkheid van het productieproces rekening met onderstaande aspecten. Overigens is de scheiding tussen mens- en milieuvriendelijkheid voor een deel kunstmatig: een slecht leefmilieu is per definitie mensonvriendelijk. 

a. In welke mate wordt bij het maken van het product vervuiling van bodem, water en lucht (door afval, uitstoot/lozing, energieverbruik, herrie, transport enz.) voorkomen?
b. In welke mate wordt bij het maken van het product vernietiging of aantasting van wilde natuur of cultuurlandschappen (bijvoorbeeld door houtkap, (over)bevissing, boringen, schaalvergroting in de landbouw etc.) voorkomen?
c. In welke mate wordt bij het maken van het product schade aan de biodiversiteit voorkomen? (Biodiversiteit staat voor de natuurlijke variatie in soorten.)
d. In welke mate wordt bij het maken van het product schade aan ecosystemen in hun totaliteit voorkomen (waterhuishouding, bodemgesteldheid, klimaat)?
6. De mate waarin bij/na consumptie van het product het milieu (lucht, water, bodem, natuurwaarden, biodiversiteit en ecosystemen) gespaard blijft. 

Genetische manipulatie
7. De mate waarin het bedrijf bij het maken van het product genetische manipulatie vermijdt. Bij de huidige stand van de wetenschap beschouwt GoedeWaar.nl alle toepassingen van genetische manipulatie bij de productie van kleding en voeding als mens-, dier- en milieuonvriendelijk (zie criteria eerlijke internationale handel, diervriendelijkheid, milieu (biodiversiteit, ecosystemen)).

Eerlijke marketing
8. De mate waarin het bedrijf bij het op de markt brengen van het product gebruik maakt van integere marketing. Brengt een bedrijf zijn producten op integere wijze op de markt? Zijn de claims van een bedrijf m.b.t. zijn producten juist? Kunnen ze worden onderbouwd of is er sprake van window-dressing? Is er geen sprake van oneerlijke beïnvloeding of zelfs manipulatie van de consument via de reclame-uitingen van het bedrijf? Wordt wel integer omgegaan met kwetsbare en/of makkelijk beïnvloedbare doelgroepen? 

Transparantie
9. De mate waarin het bedrijf de consument of consumentenorganisaties eerlijke voorlichting geeft over de mens-, dier- en milieuvriendelijkheidsaspecten van het product en het gehele productieproces. Hierbij wordt naar de volgende aspecten gekeken: 

9.1. de externe verslaglegging van een bedrijf;
9.2. de voorlichting aan consumenten (via het etiket, een website of telefonische service);
9.3. de informatievoorziening aan consumentenorganisaties.

Hoe actiever een bedrijf informeert over het productieproces, hoe hoger de score voor dit criterium. In theorie is het mogelijk dat een bedrijf laag scoort op mens-, dier- en milieuvriendelijkheid en hoog op transparantie.
Bij het toetsen van bedrijven aan de bovengenoemde 9 criteria gaat GoedeWaar.nl uit van de volgende beginselen:
·  Het beginsel van de preventieve actie;
·  Het voorzorgsbeginsel (pas produceren als zoveel mogelijk schadelijke gevolgen voor mens, dier en milieu zijn uitgesloten);
·  Het beginsel dat schade voor mens, dier en milieu bij de bron moet worden aangepakt (geen “end-of-the-pipeline” oplossingen).

GoedeWaar.nl kijkt bij de beoordeling van producten in de eerste plaats naar de eindproducent of de merkvoerder, waarmee de consument via het etiket op/in het product in aanraking komt. Omdat in de visie van GoedeWaar.nl de eindproducent verantwoordelijk is voor alles wat er in de gehele productieketen gebeurt (ketenverantwoordelijkheid), gelden de bovengenoemde criteria voor alle schakels in de keten (toeleveranciers).
Schema
Productieproces
Mensvriendelijkheid
1. Naleven mensenrechten
door bedrijf zelf
2. Acht fundamentele
arbeidsrechten
3. Eerlijke handel
Voor ieder vergelijkend
warenonderzoek apart:
formuleren van indicatoren
bij de relevante criteria
Diervriendelijkheid
4. Vijf fundamentele
dierenrechten en dierenleed
door onbedoelde slachtoffers
(bijv. bijvangst)
Milieuvriendelijkheid
5. Vier aspecten
Genetische manipulatie
7. Vermijden van
genetische manipulatie
Eerlijke marketing
8. Gebruik van eerlijke 
marketingmethoden
Transparantie
9. Verschillende apecten
Eindproduct
Milieuvriendelijkheid
6. Eén aspect

Bedoeling van het productonderzoek is het bieden van handelingsperspectief aan de consument. Dit gebeurt in de vorm van positieve en negatieve koopadviezen. In beginsel worden alle geteste producten beoordeeld. Waar producenten onwillig zijn informatie te verstrekken, doen wij zelf onderzoek naar het betreffende product.