Synthetisch
Synthetische textiel wordt in tegenstelling tot natuurlijk textiel veelal beschouwd als milieubelastend. Dat is vaak ook het geval. Het blijft een gegeven dat de productie ervan (veel) energie kost, het afval het milieu belast en dat er geen milieuvriendelijke biologische synthetische vezel kan bestaan.
Daarnaast zijn synthetische vezels moeilijk af te breken en te recyclen. Wanneer kleding wordt gemaakt van synthetische vezels kost dat uitputbare grondstoffen.
Wat gaat er goed?
In principe is de productie van synthetische vezels nooit milieuvriendelijk te noemen. In de levenscyclus echter komt het gebruiksgemak en duurzaamheid van deze vezels dikwijls erg sterk uit ten opzichte van de natuurlijke vezels.
Wat is polyamide?
Polyamide (PA) is een synthetische stof die veel voor lingerie wordt gebruikt omdat het niet statisch is, vorm behoudt en het transpiratievocht naar buiten toe transporteert waar het dan verdampt. De meest gebruikelijke PA is de PA 6.6, maar je kunt ook PA 6 aantreffen. Er bestaan heel veel verschillende merknamen voor polyamide. Wanneer je TACTEL, Supplex van Invista of Meryl van Nylstar in je lingerie of op een label vindt, dan kun je er van uitgaan dat het polyamide is.
Van olie tot polyamide granulaat
Bij het maken van een lingeriesetje van polyamide worden er grofweg vijf verschillende stadia onderscheiden, te weten: (i) petrochemie (van aardolie/gas tot grondstof), (ii) van grondstof tot vezels, (iii) vezels spinnen tot garen, (iv) garen weven tot stoffen en (v) het confectioneren van de stof tot een eindproduct.
Benzeen, afkomstig uit de olie- en gasindustrie, vormt de basis voor de producten waarvan polyamide ofwel nylon gemaakt worden. Deze producten zijn zeer giftig voor de mens. De productie vindt echter plaats bij grote chemieconcerns zoals BASF en anderen en we gaan er vanuit dat zij strenge eisen stellen aan de veiligheid in de fabrieken.
Polyamide is een gesynthetiseerde kunststof, waarbij zogenaamde monomeren samengevoegd worden tot lange ketens, de zogenaamde polymeren. Er zijn globaal twee manieren om monomeren naar polymeren om te zetten. Bij de ene vorm worden geen bijproducten gevormd, bij de andere vorm komen bijproducten vrij zoals zuren of water. PA heeft als bijproduct water (H2O).
Gevormde polyamidemonomeren kunnen óf direct gebruikt worden in het spin proces óf in ‘chips’ vorm (granulaat) geperst worden voor opslag en vervoer. Bekende chemische concerns die onder andere deze PA maken en over de hele wereld distribueren zijn: Invista (v.h. Dupont), Bayer, ICI, Norddeutsche Faserwerke, Rhodia, Rhône-Poulenc.
Spinnen van garen
Om de chips om te vormen tot garen − het spinnen − worden de granulaat korrels gesmolten in een spinbad en door een soort douchekop (spinkop) geperst. Door de koude lucht onder de spinkop worden de pas gespoten ‘draden’ hard. Deze draden heten filamenten. Om de filamenten sterker te maken worden ze uitgerekt en deze gestrekte toestand wordt met warmte gefixeerd. PA is onder invloed van warmte te vervormen en de nieuwe vorm blijft bestaan na afkoeling. PA 6.6 verweekt bij 235 ºC en PA 6 bij 170 ºC.
Door verschillende spinkoppen te gebruiken kunnen de eigenschappen van de vezel aangepast worden, bijvoorbeeld voor het verbeteren van het vochttransport. De microvezels die je tegenwoordig veel tegenkomt, ontstaan door polymeren met verschillende eigenschappen tegelijkertijd te spinnen.
Polyamide lingerie: duurzaam?
Het is fijn om te weten dat polyamide vrij duurzaam is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld katoen of bont. Maar voor de productie van polyamide worden niet-hernieuwbare fossiele brandstoffen gebruikt. In de zoektocht van GoedeWaar.nl naar duurzame polyamide is duidelijk geworden dat polyamide met het Europees Ecolabel geproduceerd zou kunnen worden. Hiervoor mag de jaarlijkse uitstoot aan de lucht van N2O (distikstofmonoxide) tijdens de productie van het monomeer niet meer zijn dan 10 g/kg PA 6.0-vezels of 50 g/kg PA 6.6-vezels. Om dit te controleren moet de aanvrager gedetailleerde documentatie en/of testverslagen indienen, alsmede een verklaring dat aan het criterium wordt voldaan.
Voor controle op duurzaamheid in de confectionering fase kunnen bedrijven deelnemen aan certificeringprogramma’s of andere netwerken, bijvoorbeeld SA8000, Business Social Compliance Initiative of Worldwide Responsible Apparel Production. Vooralsnog wordt hierin hoofdzakelijk gekeken naar de sociale aspecten van de kledingproductie, maar soms ook naar de handelsaspecten.
Productielanden
De fabrieken waar polyamide gemaakt worden staan voornamelijk in Zuid Korea en Japan. Ook zijn er ontwikkelingen gaande in China. Vaak zijn het de grote chemieconcerns die een productietak in China opzetten. Het confectioneren vindt vooral plaats in China, Armenië, Oekraïne, Thailand, Indonesië, Turkije, Tunesië, en Hongarije. Productie van het doek gebeurt ook wel in Italië.