Waarom is Gentech / GMO’s (meestal) onduurzaam?

Al eeuwen proberen mensen invloed uit te oefenen op de eigenschappen van dieren en planten in hun omgeving. Vroeger koos men gewoon de dieren en planten met de beste eigenschappen uit en kruiste men die in de hoop de gewassen te verbeteren; vee groter te laten worden en gewassen meer voedsel te laten produceren. Tegenwoordig proberen mensen genen van organismen te veranderen, zodat we geen generaties hoeven wachten tot we resultaat zien. Genetische modificatie is het handmatig en gericht veranderen veranderen van de erfelijke eigenschappen van planten of dieren. Daar zijn verschillende technieken voor. Er zijn veel redenen waarom mensen gentechnologie willen inzetten, enkele voorbeelden: Om minder bestrijdingsmiddelen te gebruiken als planten resistenter zijn. Om de voedselproductie / oppervlakte te verhogen, waardoor er minder landbouwgrond ontgonnen hoeft te worden. Voor specifieke eigenschappen: zo heeft de genetisch gemodificeerde Amflora-aardappel een uitzonderlijk hoog zetmeelgehalte en wordt gebruikt als bindmiddel voor lijm en papier. (bron: Europa-nu (November 2012) Biotechnologie), Wikipedia (November 2012) Genetische technologie), NRC (2010) Archief), Vilt (2010) Ggo-technologie enkel geschikt voor wereldgewassen) Wat is erop tegen? Een groot probleem bij gentechnologie is dat er nog veel onbekend is en effecten op lange termijn moeilijk in te schatten zijn. Er is dus meer onderzoek nodig om de gevolgen van deze technologieen duidelijk te krijgen. De belangrijkste problemen: Het is onvoorspelbaar wat de gevolgen van genetische modificatie zijn. Kunnen antibiotica markers leiden tot resistentie tegen antibiotica bij mensen en dieren? Springen deze genen over naar de natuurlijke populatie? Genetische gemodificeerde producten die gebruikt worden, kunnen onbeheersbaar worden. En wat zijn dan de gevolgen voor de biodiversiteit? Neemt het aantal beschikbare gewassen niet snel af als we allemaal dezelfde spullen gaan gebruiken? Krijgen we zo niet een paar sterke, grote soorten onkruid die nauwelijks meer uit te roeien zijn? Een aantal grote spelers kunnen makkelijker veel macht krijgen binnen de landbouw. Onder andere door het eigendomsrecht: De gemodificeerde zaden blijven van de ontwikkelaar, omdat deze er patenten op aanvragen. Vaak verkopen ze de zaden met toestemming om ze een jaar te gebruiken en/of tegen extreem hoge prijzen. Hierdoor krijgen deze een grote machtspositie en kan de voedselproductie in gevaar worden gebracht. Bovendien is het de vraag of het ‘verbeteren’ van gewassen bijdraagt aan de oplossing van de honger in de wereld. Sommigen denken dat de problemen elders liggen en op andere manieren beter opgelost kunnen worden. Daarnaast blijken in praktijk de “verbeterde” gewassen lang niet altijd beter te zijn. (bron: Europa-nu (November 2012) Biotechnologie), Wikipedia (November 2012) Genetische technologie), NRC (2010) Archief), Independent (November 2012) Exposed to great GM crops myth) Regelgeving De regelgeving op dit gebied in Nederland is zeer ingewikkeld. Versimpeld: binnen de Europese Unie is het alleen toegestaan om biogewassen te ontwikkelen als is aangetoond dat ze geen schadelijke gevolgen kunnen hebben voor mens en milieu. Bovendien is een producent verplicht om op het etiket te zetten dat voedsel genetisch gemodificeerde grondstoffen bevat. Biologische producten zijn gentech vrij. (bron: Europa-nu (November 2012) Biotechnologie) Een omstreden thema Al eeuwen proberen mensen invloed uit te oefenen op de eigenschappen van dieren en planten in hun omgeving. Vroeger koos men gewoon de beste stier met de beste eigenschappen uit als fokstier en plaatste men de zaden van bloemen die men wilde kruisen op elkaar. Tegenwoordig proberen mensen direct de genen van andere organismen aan te passen, zodat we geen generaties hoeven te wachten tot we resultaat zien. Natuurlijk in de hoop op goede resultaten: organismes worden resistent gemaakt tegen ziektes, worden groter en gewassen zouden meer voedsel moeten produceren. Maar of het zo goed uitpakt? Naast morele aspecten (hebben wij het recht om zo in te grijpen), is er volgens velen niet voldoende bekend over de gevolgen voor mens en milieu. Vragen als: “Wat zijn de gevolgen voor de biodiversiteit?” “En is het eten van genetisch gemodicifeerd voedsel op termijn wel gezond?” blijven onbekend. Producten zonder gentechnologie Veel voedingsmiddelen bevatten genetisch gemanipuleerde ingrediënten. Dat kan risico’s met zich meebrengen voor de consument. Maar er zijn meer gevaren. Voor het milieu: steeds meer ‘gewone’ gewassen raken met gentechnologie ‘besmet’. En voor boeren in ontwikkelingslanden: zij worden sterk afhankelijk van de bedrijven die gentechzaad leveren. GoedeWaar.nl informeert consumenten over de risico’s van genetische manipulatie en over de verkrijgbaarheid van andere, gentechvrije producten. Daarnaast proberen we voedselfabrikanten ervan te overtuigen dat zij geen genetisch gemanipuleerde ingrediënten meer in hun producten moeten stoppen. Etiketteringsplicht Dát doel is voorlopig nog niet bereikt. Wèl is er, mede dankzij het voortdurend aandringen van GoedeWaar.nl, een etiketteringsplicht in de Europese Unie. Als ingrediënten in een product meer dan 0,9 procent genetisch gemanipuleerd materiaal bevatten, moet de producent dat voortaan op de verpakking vermelden. Bij minder dan 0,9 procent moet de producent echter wel aan de Voedsel en Waren Autoriteit kunnen bewijzen dat het gaat om een ongelukje: hij heeft gentechvrije ingrediënten besteld, maar wist niet dat deze waren vervuild met gentech. Daarmee vervalt de noodzaak voor de gentechproductlijsten die we tot nu toe op deze website vermeldden. Gentech-vrij boodschappen doen ‘Nieuw! Nu nog beter, met gentech!’ Die aanbeveling heb je waarschijnlijk nog nooit op een etiket zien staan. Producenten lopen er niet graag mee te koop dat hun producten genetisch gemanipuleerd zijn. Dat is ook logisch: gentech voeding biedt de consument geen voordelen, terwijl er wel behoorlijk wat risico’s aan kleven. Zo is nog erg onzeker wat de effecten van gentech-voeding op de lange termijn zijn op de gezondheid. Inmiddels liggen er al heel veel voedingsmiddelen in de winkel die genetisch zijn gemanipuleerd. Gelukkig moet dat, mede dankzij GoedeWaar.nl, sinds 18 april 2004 op de verpakking staan. Knippen en plakken met genen Alle organismen – planten, dieren en ook mensen – hebben genen. De genen bepalen in belangrijke mate de eigenschappen van een organisme. Tegenwoordig is de mens in staat om de eigenschappen van organismen te beïnvloeden door hun genen te veranderen. Het is bijvoorbeeld mogelijk om genen uit planten en dieren te ‘knippen’ en vervolgens in andere planten en dieren te ‘plakken’. Zo kunnen gewassen gemaakt worden die hun eigen bestrijdingsmiddelen produceren of die juist bestand zijn tegen een bepaald gif. De gevaren Aan gentech kleven grote risico’s: voor het milieu, voor de positie van kleine boeren in de derde wereld, maar ook voor de gezondheid van de consument. Het grootste gevaar is misschien wel de onzekerheid en onbeheersbaarheid van genetische manipulatie. Als je eenmaal gaat sleutelen aan planten en dieren, kun je onmogelijk weten wat je daarmee allemaal overhoop haalt. Het resistent maken van gewassen tegen bepaalde bestrijdingsmiddelen kan op den duur leiden tot enorme plagen die nauwelijks meer zijn te bestrijden. En hoewel tot nu toe niet is aangetoond dat gentech-voeding schadelijk is voor de gezondheid van de consument, is het tegendeel evenmin bewezen. Het zou niet voor het eerst zijn dat de ware aard van een nieuwe stof pas na tientallen jaren duidelijk wordt. De ervaringen met DDT, softenon en asbest zouden wat dat betreft reden moeten zijn voor uiterste voorzichtigheid. (bron: Seeds of Deception) Gentech-vrij kopen… hoe doe je dat? Kijk op het etiket. Als daarop bijvoorbeeld vermeld staat: ‘vervaardigd met genetisch gemodificeerde soja/maïs’, dan is er voor het product gentech gebruikt. Koop biologische producten, met het EKO- of Demeter-logo. Daarin zitten gegarandeerd geen genetisch gemanipuleerde ingrediënten. Gentech op etiket “Waarschuwing! Gentech kan de gezondheid schaden!” Producenten zouden deze tekst op de verpakking van hun producten moeten zetten. Dat schrijft GoedeWaar.nl in het rapport “Aansprakelijkheid voor gezondheidsschade door het consumeren van genetisch gemodificeerde voedingsmiddelen”, een natuurwetenschappelijke en juridische analyse in samenwerking met de Universiteit van Utrecht. Volgens het rapport zijn er sterke aanwijzingen dat genetische manipulatie tot schade aan de gezondheid kan leiden. Bovendien is de veiligheidsbeoordeling van nieuwe gentechproducten verre van waterdicht. Voedselproducenten zouden in de toekomst aansprakelijk kunnen worden gesteld als consumenten ziek worden door het gebruik van gentech in voeding, zo stelt het rapport. Dat de Nederlandse consument hierin sterk staat, is mede te danken aan de DES- en asbestkwesties. GoedeWaar.nl dringt er ook op aan dat genetisch gemanipuleerde maïs wordt teruggehaald van de markt om beter op voedselveiligheid beoordeeld te worden.